Zirkonia Mania (part 1)

Cubic Zirconia (CZ) kent rangen en standen. Echte topklasse zouden de CZ-jes van Swarovski zijn (volgens Swarovski). Deze stenen dragen met trots een ingelaserd keurmerk in de tafel. Het merkje heeft een lengte van ongeveer 0.4 mm en is alleen zichtbaar met een loep.

Andere leveranciers zien niets in dit brandmerken, maar geven een kwaliteitsindicatie die loopt van een enkele A tot ooit alleen 3 A’s, al gauw gevolgd door vijf en nu zelfs zes keer deze eerste letter van het alfabet.

Klinkt goed, maar maakt het uit?

Ik heb de proef maar op de som genomen. Bij één Thaise leverancier een aantal kleurloze briljant geslepen CZ-jes besteld in verschillende kwaliteitsklassen, van iedere soort twee. Doorsnede 10mm. Levering vond overigens via Hong Kong plaats, terwijl de andere stenen van hem gewoon uit Bangkok komen. Ik vermoed dat deze meneer de CZ-jes nooit gezien heeft.

Nog iets over de naamgeving. In Nederland is de meest gebruikte naam “Zirkonia”. Dit leidt steeds tot de (bewust gecreëerde) verwarring met het natuurlijke Zirkoon. Ik gebruik daarom hier de engelse term, cubic zirconia. Weet iedereen waar ik het over heb, en is de afkorting CZ logisch.

De stenen en de marketing

Kwaliteitsklassen zijn inflatiegevoelig. Ook bij de CZ komt de marketing periodiek met een nieuwe, "nog betere", klasse. Doet me herinneren aan de reclame voor de JIF (een huishoudelijk schuur- annex schoonmaakmiddel van voor 2000). Elk jaar hetzelfde bericht, als er weer een vernieuwing was: “Vernieuwde JIF kan niet meer krassen” of woorden van die strekking.

CZ kan vanwege de prijs alleen in aantallen van een paar tientjes tegelijk worden aangekocht. Nu had ik geen zin om de rest van mijn leven tegen een hoop onbruikbare CZ aan te kijken, en na enig heen en weer gemail kreeg ik tegen special price de gewenste twee exemplaren per soort. Het gaat, zoals gezegd, om 10 mm rond briljant. In onderstaande tabel geef ik de kale wholesale prijs weer. Dus grotere lotjes, ex btw, ex invoerrechten en ex verzendkosten.

Wat betreft “the best stone cutters”. Als simpele westerling denk je dat het over menselijke cutters gaat, maar ik denk dat hij de beste machines bedoelde. Toen ik hem per e-mail vroeg of ze machine cut waren, of misschien met de hand werden nabewerkt was het antwoord simpel. Alle stenen zijn volledig machine-cut.

Formaat en gewicht

De opgegeven maten en gewichten zijn door mezelf gemeten. Soortelijk gewicht is via de hydrostatische methode bepaald.

Paviljoenhoogte is 42.5%, kroonhoogte 18%, gordelhoogte 11%. Dit zijn normale waarden voor een briljant. Er zijn geen afwijkingen tussen de stenen onderling.

Het gebruikte materiaal lijkt op basis van deze metingen niet tussen de verschillende kwaliteitsklassen te verschillen. Stukken onbewerkte Cubic Zirconia worden in de praktijk altijd maar in één kwaliteit aangeboden, tegen ongeveer $ 0,04 tot $ 0,08 per gram voor de kleurloze versie. Ooit was 1A de kwaliteit waar "cloudy" zirconia voor werd gebruikt, maar waarschijnlijk wordt dat niet eens meer gemaakt. Voor een goedkoop materiaal als Zirconia is er ongelofelijk veel onderzoek gedaan, waardoor de productiemethoden bijzonder goed zijn geworden. Dit betekent dat bij bovenstaande prijzen minder dan voor $ 0,10 ruw materiaal per steen is gebruikt.

Visuele inspectie

De eerste vraag is, zie je met het blote oog verschillen als je ze van een afstand van een centimeter of 20 bekijkt. Laat ik het maar gelijk verklappen, nee. Onderstaande foto laat de stenen zien, en ze lijken onderling anders te zijn. Helaas ligt het aan de lichtval. Ik heb een paar keer de stenen geprobeerd op kwaliteit te sorteren, er kwam steeds wat anders uit. Zie de onderstaande voorbeelden. Ik had de stenen gesorteerd op aflopende kwaliteit, dus verwachtte dat 6A links zou komen te liggen, en 1A rechts. Op het papiertje staat de daadwerkelijke kwaliteit. Ik bleek dus niet in staat de verschillende kwaliteitsklassen goed in te schatten.

Loepinspectie

Onder de loep zijn verschillen waarneembaar. Na deze inspectie heb ik ze onder de microscoop gelegd waardoor ik er ook foto’s van kon maken. De resultaten volgen verderop.

Kleur

Allemaal waren ze kleurloos. Ik zie werkelijk geen enkel verschil.

Insluitsels

Ik heb in geen enkel exemplaar insluitsels gezien. Deze zelfde ervaring heb ik met eerder CZ-jes gehad. Slechts een enkele heeft tegenwoordig een duidelijke insluitsel van een sliertje of iets anders.

Facettering

Hier zijn de echte verschillen te zien. Hoe beter de steenkwalificatie, hoe beter de facetten aansluiten aan elkaar. Hieronder staat een typische aansluiting tussen de facetten in de kroon voor respectievelijk 1A en 6A. Zeker de 6A ziet er best nauwkeurig uit, en bij oppervlakkige loepinspectie zou je kunnen denken dat hij handgeslepen is.

Het kwaliteitsverschil van het polijsten is enigszins zichtbaar op de gordel. Ook hier is het verschil tussen 1A en 6A het grootste. In stapjes verbetert het van 1A naar 6A. Ook hier twee typische foto’s, eerst de 1A steen, en daarna de 6A steen.

Onder nietsverhullend strijklicht is polijstverschil waarneembaar op de tafel, alhoewel niet zo sterk. De gebruikte microscoopcamera heeft hier wat moeite mee. Ook nu eerst 1A, dan 6A. De tafel is onder die omstandigheden zichtbaar helderder bij de 6A.

Conclusie: alhoewel niet met het blote oog direct zichtbaar, is er een groot verschil in slijpkwaliteit

6A is dus echt het beste?

Helaas, niet zo snel. Waar je als argeloze koper denkt dat na verwerking mannen met witte handschoenen nauwkeurig de stenen inpakken, is de praktijk weerbarstiger. Alle stenen hebben krassen van andere, en veel krassen zitten in de… juist, de 6A. Zie de foto van de tafel van een van de 6A stenen, bijna geen enkele andere steen had zoveel krassen in de tafel.

Verder zijn bij een groot aantal stenen de facetranden prima, soms slecht (een van de 3A's had een compleet bekrast paviljoenfacet). Helaas zat een van de duidelijkse beschadigingen in de andere 6A, vlak bij het kollet.

Nu vermoed ik dat deze 6A’s onder uit de opvangbak met geslepen cubic zirconia kwamen, en als je opnieuw bestelt, kan dat heel anders zijn. Dit effect heb ik ook wel eens gezien bij aankopen van echte stenen bij handelaren.

Conclusie

De sampleset is niet erg groot, en er is gerede kans dat er tussen batches bij de leverancier verschillen optreden. Aan de andere kant, de waarnemingen bevestigen mijn eigen eerdere losse ervaringen. Samengevat:

• Er is maar één kwaliteit onbewerkt materiaal. De tijd van slechte Zirkonia in edelstenen met sliertjes en belletjes is voorbij.
• Het kwaliteitsverschil uit zich alleen in de nauwkeurigheid van facetteren en polijsten. Dit lijkt niet exemplarisch te zijn, de kwaliteit wordt steeds beter van 1A -> 3A -> 5A -> 6A.
• Prijsverschil tussen 1A en 6A is een factor 7. Ik vermoed twee oorzaken: goed slijpen en polijsten is duur, en de omzet in hogere kwaliteitsklassen is lager.
• De leverancier ziet cubic zirconia als goedkoop materiaal, gezien de krassen op 6A. Aangezien dit de levering van een sample betrof, om te bepalen of het prijsverschil het waard is, geeft dit weinig vertrouwen bij andere leveringen.
• Met het blote oog is het verschil niet (goed) te zien.
• Keuze voor kwaliteitsklasse bij gebruik van deze stenen wordt dan vooral gestuurd door de kans dat iemand er een loep bij pakt om de steen te onderzoeken. Een nieuwe krasvrije CZ van klasse 6A is bij oppervlakkige controle in staat om voor een andere steen door te gaan. Je zou het zomaar een Zirkoon kunnen noemen.